Στη συνέντευξη που παραχώρησε ο α΄ αντιπρόεδρος του ΕΒΕΑ, κ. Δημήτρης Δημητρίου, στο Ecotec, εστίασε σε θέματα ενέργειας, εξοικονόμησης, ανακύκλωσης κι επανάχρησης, αλλά κυρίως στην ενημέρωση των εταιρειών για τα θέματα της πράσινης μετάβασης.
Συνέντευξη στον Μιχάλη Σταθακόπουλο:
– Θα θέλαμε, καταρχήν να διευκρινίσουμε με τη βοήθειά σας τους όρους «πράσινες» και «βιώσιμες» επιχειρήσεις.
Ο διαχωρισμός που προσπαθούμε να περάσουμε στις επιχειρήσεις-μέλη του ΕΒΕΑ είναι πως οι πράσινες εταιρείες αφορούν την προσαρμογή σε θέματα όπως είναι η εξοικονόμηση ενέργειας, η ανακύκλωση κτλ.
Οι βιώσιμες εταιρείες, με τη χρήση όλων αυτών των τεχνολογιών και των καλών πρακτικών, αποδεικνύουν πως κερδίζουν χρόνο ύπαρξης και δεν τελειώνει ο κύκλος τους σύντομα. Πρέπει να καταλάβουν οι εταιρείες ότι μέσω της πράσινης επιχειρηματικότητας αποκτούν χρονική βιωσιμότητα, γιατί εξασφαλίζουν μακροβιότερη παραγωγή.
– Ο ρόλος του ΕΒΕΑ θεωρώ πως είναι κρίσιμος, μιας και ο μετασχηματισμός των επιχειρήσεων θα είναι μια δύσκολη υπόθεση. Είναι τελικά;
Το βασικό πρόβλημα των επιχειρήσεων είναι πως νομίζουν πως «πράσινη οικονομία» σημαίνει μεγαλύτερη δυνατότητα χρηματοδότησης ή πρόσβασης σε κονδύλια, δηλαδή οικονομικά ανταλλάγματα. Στην ουσία, όμως, «πράσινη οικονομία» σημαίνει –κι αυτό θέλουμε να περάσουμε στις επιχειρήσεις– γενική αποδοχή των προϊόντων που φέρουν την πράσινη ετικέτα.
Δεν αρκεί να εξοικονομήσω και να παραγάγω ένα προϊόν πιο φθηνά· σημασία έχει αυτό που έχω παραγάγει πιο φθηνά –χρησιμοποιώντας πράσινη γενικά διαδικασία παραγωγής, διανομή κτλ.– να μπορεί το κοινωνικό σύνολο να το αντιλαμβάνεται και να το επιβραβεύει.
Στο εξωτερικό, αυτή η επιβράβευση, έρχεται σιγά σιγά, ενώ στην Ελλάδα δεν είναι τόσο σαφής. Και αυτό προσπαθούμε να περάσουμε στις μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις: ότι δεν είναι μόνο η εξοικονόμηση ή το πράσινο label, αλλά απαιτείται κοινωνική αποδοχή.
– Υπάρχουν τα εργαλεία για να κάνουμε τις επιχειρήσεις μας πράσινες;
Πρέπει να ξεχωρίσουμε τα δύο βασικά εργαλεία: Το ένα είναι το Ταμείο Ανάκαμψης και το άλλο είναι το ΕΣΠΑ, καθώς δεν υπάρχουν τραπεζικά κίνητρα, ακόμη.
Το Ταμείο Ανάκαμψης, έτσι όπως έχει εφαρμοστεί, έχοντας ως προτεραιότητα την αειφορία στις ενέργειες των επιχειρήσεων και την τεχνολογική τους αναβάθμιση, αφορά δυστυχώς λίγες επιχειρήσεις στην Ελλάδα, λόγω μεγέθους. Θα δείτε πως οι περισσότερες επενδύσεις που έχουν γίνει κι έχουν βασιστεί στο Ταμείο Ανάκαμψης, είναι κατά μεγάλο ποσοστό κρατικές, ή είναι υπεργολαβίες σε κρατικές επενδύσεις. Δηλαδή η ελεύθερη αγορά επωφελείται υπεργολαβικά από τα μεγάλα project που ετοιμάζει το Ταμείο Ανάκαμψης.
Το Ταμείο είναι απόλυτα αυστηρό στον τρόπο που διαχειρίζεται τα χρήματα και την τραπεζική ικανότητα κάθε επιχείρησης, και στο μεγαλύτερο ποσοστό των επιχειρήσεων στην Ελλάδα δεν υπάρχει αυτό που ονομάζουμε bankability. Εμείς θέλουμε να διευρύνουμε τα κριτήρια του Ταμείου, είτε κατεβάζοντας τον πήχη των τραπεζικών απαιτήσεων είτε βρίσκοντας εναλλακτικούς τρόπους χρηματοδότησης.
Το ΕΣΠΑ αφορά περισσότερες επιχειρήσεις, είναι πιο εξειδικευμένο και έχει πιο πολλές κατευθύνσεις σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Υπάρχει ένα πρόσφατο πρόγραμμα το οποίο αφορά την πράσινη μετάβαση των επιχειρήσεων και είναι προϋπολογισμού 700 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 300 εκατ. είναι για πράσινο μετασχηματισμό και τα 400 εκατ. για πράσινη παραγωγική επένδυση.
Ο προϋπολογισμός των 300 εκατ. παρέχει επιδοτήσεις από 300 χιλιάδες έως 1 εκατ. ευρώ, κάτι που σημαίνει πως η χρηματοδότηση αφορά περίπου 200 επιχειρήσεις. Και δεν είναι μικρομεσαία η επιχείρηση που μετασχηματίζεται με 500 χιλιάδες ή 800 χιλιάδες ευρώ. Αυτά τα ποσά αφορούν επιχειρήσεις άλλων κρατών με μικρομεσαίες επιχειρήσεις που έχουν προσωπικό έως 150 άτομα, ενώ οι δικές μας μικρομεσαίες απασχολούν μέχρι 50.
Άρα και το ΕΣΠΑ θα πρέπει να κατεβάσει τα στάνταρντ και να προσαρμοστεί στα ελληνικά δεδομένα, και θα πρέπει να υπάρξει κι ένα ειδικό πρόγραμμα που να αφορά τις μικρές επιχειρήσεις. Πρέπει να δημιουργήσουμε στην Ελλάδα προγράμματα μικρών επιχειρήσεων.
– Πιστεύετε πως θα δημιουργηθούν;
Δημιουργούνται ήδη, και θα σας δώσω ένα απλό παράδειγμα: Προσπαθήσαμε ως ΕΒΕΑ πριν από 2 χρόνια να έρθουμε σε συνεργασία με ξένα τραπεζικά και οικονομικά συστήματα, τα οποία κάνουν μικροχρηματοδότηση. Δεν ήταν εύκολο σε νομικό επίπεδο, ενώ πρέπει να επισημάνουμε ότι έχει ξεκινήσει η μικροχρηματοδότηση μέσω μεγάλων εταιρειών: H Cosmote, η ΝΟVA, η Interamerican και η κάθε ασφαλιστική εταιρεία, σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν τις πλατφόρμες τους, τα data τους, για να πλησιάζουν μικρομεσαίες επιχειρήσεις και να τις δανειοδοτούν αυτές αντί για τις τράπεζες. Ήδη, λοιπόν στην Ελλάδα γίνεται μικροχρηματοδότηση μέσω αυτών των εταιρειών, οι οποίες δεν είναι ακριβώς τράπεζες αλλά ξεκινάνε από άλλη παροχή υπηρεσιών κι εκμεταλλεύονται την πλατφόρμα για να γίνουν micro financing οργανισμοί.
– Ποιες ανάγκες έχουν επιχειρήσεις όσον αφορά τον πράσινο μετασχηματισμό; Ζητάνε άλλα κίνητρα; Σας πιέζουν να συνδιαλλαγείτε με την κυβέρνηση;
Μας πιέζουν αρκετά για θέματα χρηματοδότησης. Αυτό είναι το κίνητρο που τους ενδιαφέρει. Το επόμενο θέμα που τους ενδιαφέρει είναι οι δεξιότητες. Για να επιτευχθεί η πράσινη μετάβαση, χρειαζόμαστε εκπαίδευση, καθώς και πιστοποίηση για το εάν μια εταιρεία ακολουθεί σωστά την πράσινη μετάβαση. Για τις δεξιότητες, όμως, δεν υπάρχει στην Ελλάδα οργανισμός που να τις αναβαθμίζει και να τις εξειδικεύει στην πράσινη οικονομία.
-Έχω την εντύπωση πως οι δεξιότητες λείπουν παντελώς…
Να σας θυμίσω πως πριν μέχρι 10 χρόνια, η στατιστική έλεγε πως ο μέσος Έλληνας εργαζόμενος θα αλλάξει εργασία στον βίο του δύο φορές. Σήμερα, ο μέσος εργαζόμενος αλλάζει εργασία πάνω από έξι φορές. Έχουμε την ανάγκη να προσαρμοστούμε στις νέες τεχνολογίες, και κάθε 5-7 χρόνια πρέπει να κάνουμε αναβάθμιση στις ικανότητές μας. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι ότι δεν έχουμε εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό. Πρέπει, λοιπόν, να φέρουμε, εξειδικευμένους τεχνικούς, από χώρες ακόμα που δεν τις φανταζόμαστε.
– Ποιες άλλες προσπάθειες κάνει το ΕΒΕΑ για τον πράσινο μετασχηματισμό;
Είμαστε από τους πρώτους φορείς που ιδρύσαμε θερμοκοιτίδα για νεοφυείς επιχειρήσεις, η οποία στεγάζεται στην οδό Αμερικής, στο κτίριο «Κωνσταντίνος Μίχαλος», το οποίο έχει ανακαινιστεί και λειτουργεί αποκλειστικά για τις νέες ιδέες.
Η ανταπόκριση είναι εξαιρετική, τα προγράμματα που μας παρουσιάζουν οι start up εταιρείες είναι εντυπωσιακά, και το 70% από αυτά αφορά πράσινη οικονομία και τεχνολογία. Έχουμε επιχειρήσεις οι οποίες ήδη έχουν πετύχει και βρίσκονται στο επίπεδο της χρηματοδότησης, και αυτό είναι μια δράση στην οποία έχουμε δώσει πολύ μεγάλη βάση.
Οι νέοι επιχειρηματίες βρίσκουν σε μας γνώση και χρηματοδότηση, καθώς στα μητρώα μας έχουμε 130.000 επιχειρήσεις –και άρα 130.000 πιθανούς επενδυτές– και εξειδικευμένο προσωπικό για το boosting (την ώθηση).
Εκτός από τη θερμοκοιτίδα μας, το δεύτερο που κάνουμε αυτή τη στιγμή είναι να βρούμε τον τρόπο να καταστήσουμε σαφή την ανάγκη για πιστοποίηση, γιατί βρισκόμαστε σε πολύ χαμηλό σημείο, σε αυτόν τον τομέα. Είναι ελάχιστες οι πιστοποιήσεις και οι εταιρείες που προσπαθούν να κάνουν εξαγωγές και να προσελκύσουν ξένους επιχειρηματίες στην Ελλάδα δεν τις διαθέτουν, ούτε για την παροχή των υπηρεσιών τους ούτε για τα προϊόντα τους.
Το ΕΒΕΑ αυτή τη στιγμή κάνει δύο πράγματα:
α) Διοργανώνει διαρκώς σεμινάρια με εξειδικευμένους ομιλητές, παρέχοντας στους επιχειρηματίες ενημερώσεις πάνω στις πιστοποιήσεις.
β) Προσπαθεί να φτιάξει μια ομάδα εταιρειών που θα παρέχουν πιστοποιήσεις και οι οποίες θα μπουν κάτω από την ομπρέλα του, με σκοπό να αποκτήσουν τα μέλη μας απευθείας επαφή με τις εταιρείες αυτές.
-Θα μπορούσαν τα επιχειρηματικά πάρκα να αποτελέσουν κόμβο πράσινης επιχειρηματικότητας;
Τα επιχειρηματικά πάρκα είναι μια από τις νομοθετικές ρυθμίσεις στις οποίες είχαμε πολύ ενεργή συμμετοχή. Στην Ελλάδα όλα τα επιχειρηματικά πάρκα, εκτός από τα ΒΙΟ.ΠΑ και τις ΒΙ.ΠΕ, είναι άτυπα και δεν πληρούν τις προδιαγραφές. Αυτό είναι εγκληματικό και από περιβαλλοντική άποψη.
Κάναμε πολύ προσεκτικό έλεγχο σε 70 επιχειρηματικά πάρκα στην Ελλάδα, και στα μεγαλύτερα δέκα της Αττικής, και διαπιστώσαμε ότι κανένα δεν πληροί το απαιτούμενο ποσοστό δομημένης γης ώστε να γίνει νόμιμο και να φύγει από τον χαρακτηρισμό «άτυπο».
Γι αυτό είχαμε ζητήσει να κατέβει το ποσοστό αυτό, αίτημα το οποίο δεν έχει γίνει δεκτό. Κι εκεί μένει να δώσουμε εκεί μια μάχη.
Παλιότερα απαγορευόταν να έχουμε μεικτές χρήσεις στα βιομηχανικά πάρκα. Είχαμε δώσει μεγάλη μάχη το 2009 και ήμασταν πολύ χαρούμενοι που καταφέραμε να μπορούν τα βιομηχανικά πάρκα να έχουν κι άλλες χρήσεις (αποθηκευτικές, τραπεζικές, εμπορικές κ.ά.). Εκείνο που μπορεί να μας βοηθήσει σήμερα περισσότερο είναι η έκρηξη των logistics.
Στην Ελλάδα, τα logistics ήταν χώροι αποθήκευσης προϊόντων μιας εταιρείας. Σήμερα τα logistics ανήκουν σε ειδικές εταιρείες που σου παραχωρούν το χώρο με μία διαφορετική οργάνωση και μεγαλύτερο έλεγχο στην περιβαλλοντική επιβάρυνση και στην κατανάλωση του ρεύματος.
Καθώς οι βιομηχανίες μας δεν μπορούν να μεγαλώσουν άλλο, τα logistics μπορεί να βοηθήσουν να ανέβει το ποσοστό της δομημένης επιφάνειας εάν ενταχθούν σε ζώνες επιχειρηματικών πάρκων που σήμερα δεν πληρούν τις δυνατότητες να γίνουν νόμιμα και παραμένουν άτυπα. Και αυτό θα συμβάλει στην πράσινη ενέργεια, στην ανάπτυξη και στο περιβάλλον, ενώ θα βοηθήσει και τεχνολογικά.
– Υπάρχει ενδιαφέρον από τις επιχειρήσεις να εγκαταστήσουν συστήματα ΑΠΕ, τώρα, με την ενεργειακή κρίση;
Στο θέμα της χρηματοδότησης μικρομεσαίων επιχειρήσεων για συστήματα ΑΠΕ, το πρόβλημα είναι το μεγάλο κόστος της αποθήκευσης της ενέργειας. Δεν έχει νόημα να χρηματοδοτηθεί η εγκατάσταση, όταν στη συνέχεια η η αποθήκευση –η μπαταρία– θα κοστίσει 5 φορές περισσότερο. Πρέπει να δοθεί κίνητρο για την αποθήκευση, τη διασυνδεσιμότητα και το feed-in tariff· αλλιώς δεν μπορεί να γίνουν ελκυστικά αυτά τα συστήματα για τις εταιρείες.
– Ποια είναι η ανταπόκριση των εταιρειών για την ηλεκτροκίνηση;
Η ηλεκτροκίνηση είναι το μέλλον, και το ΕΒΕΑ έχει βοηθήσει πάρα πολύ σε αυτό τον τομέα. Είμαστε πολύ θετικοί στην επέκταση του μέτρου και στα μεγάλα φορτηγά που κινούνται στην Αθήνα. Αν και χρειάζεται, βέβαια, χρηματοδότηση, θεωρώ πως έχουν μπει ήδη μεγάλοι παίκτες στην αγορά, και θα προχωρήσει άμεσα η αντικατάσταση του στόλου των εταιρειών.
– Ποια είναι η άποψή σας για τις ενεργειακές κοινότητες;
Έχουμε στηρίξει την απόφαση της κυβέρνησης να μετατραπούν οι ενεργειακές κοινότητες σε υπερτοπικές. Η θεσμοθέτηση ενεργειακών κοινοτήτων στις οποίες θα μπορεί να πάρει μέρος μια βιομηχανία η οποία έχει έδρα στον Ασπρόπυργο –και να συμμετέχει π.χ. σε μια ενεργειακή κοινότητα που βρίσκεται στις Σέρρες– θα βοηθήσει πολύ. Οι ενεργειακές κοινότητες είναι πάρα πολύ σημαντικές, και υπάρχει ενδιαφέρον από αρκετές εταιρείες-μέλη μας.
Επίσης, θέλω να σας ενημερώσω πως στη διοικητική μας επιτροπή θα συζητηθεί και θα εγκριθεί η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων στη στέγη μας. Έτσι το κτίριό μας θα αντλεί αρκετή ενέργεια από συστήματα που θα τοποθετηθούν το Σεπτέμβριο.
e-commerce
«Η τεχνητή νοημοσύνη θα αλλάξει τα δεδομένα στο e-commerce. Όταν θα επισκέπτεται κάποιος ένα εικονικό κατάστημα, θα καταγράφονται όχι μόνο οι προτιμήσεις του, αλλά και το πού στάθηκε περισσότερο· όχι μόνο ποια σχέδια παπουτσιών περιεργάστηκε αλλά και ποια χρώματα τον ενδιέφεραν περισσότερο. Θα καταγράφονται ακόμα και οι ιδιαιτερότητες του καθενός μας, π.χ. όσον αφορά το πέλμα μας, εάν πρόκειται για παπούτσια, ώστε όταν θα πάμε να αγοράσουμε κάποιο προϊόν, οι εταιρείες θα γνωρίζουν τι ακριβώς μας ταιριάζει. Έχουμε μια τέτοια εταιρεία στην θερμοκοιτίδα μας.
Όσον αφορά το περιβαλλοντικό όφελος, θα είναι σημαντική η μείωση των μετακινήσεων στις μελλοντικές πόλεις. Είμαι αρχιτέκτονας και ασχολούμαι με το Urban Design, οπότε σας βεβαιώνω ότι οι πόλεις θα επανασχεδιαστούν με κριτήρια 100% περιβαλλοντικά. Και τo e-commerce θα είναι μια σημαντική παράμετρος.
Επανάχρηση – ανακύκλωση
Για την επανάχρηση και την ανακύκλωση, ο α΄ αντιπρόεδρος του ΕΒΕΑ κ. Δημήτρης Δημητρίου είπε τα εξής:
«Παρά το γεγονός ότι το θέμα της ανακύκλωσης δεν αποτελεί ειδικότητά μας εδώ στο ΕΒΕΑ, θέλουμε να τη στηρίξουμε και να την προωθήσουμε, κυρίως σε συνδυασμό με την επανάχρηση. Είναι και προσωπικό μου ενδιαφέρο, να βρούμε τους τρόπους έτσι ώστε αυτό που αφήνω εγώ να το χρησιμοποιήσει κάποιος άλλος συνεργάτης».
Το μήνυμα στις επιχειρήσεις
Ο κ. Δημήτρης Δημητρίου μίλησε και για την ανάγκη των εταιρικών συνενώσεων και είπε τα εξής:
«Είναι δύσκολο, αλλά οι εταιρείες πρέπει να συγχωνευτούν και να μεγαλώσουν. Έχει ανοίξει για τα καλά ο «παγκόσμιος» ανταγωνισμός. Για τις συγχωνεύσεις δεν αρκεί η φορολογική απαλλαγή· χρειάζεται οικονομική ενίσχυση και χρηματοδότηση. Το μέτρο του 50% της μείωσης των φορολογικών μερών δεν είναι κίνητρο για τον Έλληνα μικρομεσαίο επιχειρηματία να συγχωνευτεί. Βασικό κίνητρο θα είναι η χρηματοδότηση των μικρομεσαίων εταιρειών από τις τράπεζες, όταν συγχωνευτούν».
Ποιος είναι
Ο κ. Δημήτρης Δημητρίου σπούδασε στην Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου της Ρώμης και στην Αρχιτεκτονική Σχολή του ίδιου πανεπιστημίου. Το αρχιτεκτονικό γραφείο που διευθύνει σήμερα, κατασκεύασε περισσότερα από 400 κτίρια και συγκροτήματα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Aπό το έτος 2002 είναι εκλεγμένο μέλος του Δ.Σ. του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών (ΕΒΕΑ), και στο διάστημα 2006-2011 κατείχε την θέση του προέδρου του Βιομηχανικού Τμήματος του ΕΒΕΑ.
Είναι πιστοποιημένο μέλος του RICS (Royal Institute of Chartered Surveyors) με εξειδίκευση στον τομέα του development consulting, και από τον Νοέμβριο 2016 εξελέγη μέλος του Δ.Σ. του R.I.C.S. Ελλάδος.
Tο Δεκέμβριο του 2017 επανεκλέχθηκε μέλος του Δ.Σ. και της Διοικητικής Επιτροπής του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών (ΕΒΕΑ), κατέχοντας τη θέση του υπευθύνου συμβουλευτικής υποστήριξης επιχειρήσεων.
