Ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ αναφέρθηκε σε όλα τα σημαντικά ζητήματα που απασχολούν την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Στην εισήγηση του, έθεσε το ερώτημα, «Ποια αυτοδιοίκηση θέλουμε» ενώ αναφέρθηκε στην επιλογή της Αλεξανδρούπολης και της Θράκης, ως τόπου φιλοξενίας του Συνεδρίου ως «συνειδητή και βαθιά πολιτική».
«Το Συνέδριό μας διεξάγεται σε μια περίοδο που δοκιμάζονται όχι μόνον στην Ελλάδα, αλλά και σε όλο το Δυτικό κόσμο, οι δημοκρατικοί θεσμοί και οι κανόνες του διεθνούς δικαίου. Θεσμοί που υπήρξαν πυλώνες του δυτικού τρόπου ζωής. Η Αυτοδιοίκηση, ως θεσμός που βρίσκεται διαχρονικά πιο κοντά στους πολίτες, αγωνιά πραγματικά για την κρίση αξιών που πλήττει και την πατρίδα μας τα τελευταία χρόνια. Μας απασχολεί το γεγονός πως μεγάλο τμήμα της ελληνικής κοινωνίας διακατέχεται από αισθήματα απογοήτευσης, οργής, παραίτησης και αποχής, τα οποία αποτυπώνονται έντονα, σε όλες τις δημοσκοπήσεις.» ανέφερε στην αρχή της ομιλίας του, ο κ. Κυρίζογλου.
Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, ενώ έχουμε μπει στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, ως χώρα, επιμένουμε να στηρίζουμε τη διακυβέρνηση μας σε ένα αποδεδειγμένα αποτυχημένο μοντέλο του προηγούμενου αιώνα, που κύρια χαρακτηριστικά του είναι ο συγκεντρωτισμός, η αναποτελεσματικότητα και η γραφειοκρατία, παρά τα θετικά βήματα που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια.
Υποστήριξε πως δεν εφαρμόστηκε ποτέ η συνταγματική και όχι η δυνητική υποχρέωση του Κράτους, να παρέχει στους ΟΤΑ όλα τα απαραίτητα οικονομικά και θεσμικά εργαλεία, για να ασκούν αποτελεσματικά, προς όφελος των πολιτών, τις συνταγματικά κατοχυρωμένες ευθύνες και υποχρεώσεις τους.
«Καμία Κυβέρνηση, ανεξαρτήτως κομματικής απόχρωσης, δεν αξιοποίησε τις καλές πρακτικές των προηγμένων ευρωπαϊκών κρατών, που εμπιστεύονται την αυτοδιοίκηση ως ισότιμο θεσμό , στο αποκεντρωμένο κι όχι συγκεντρωτικό μοντέλο διακυβέρνησής τους. Δυστυχώς , αν και περάσανε πάρα πολλοί χειμώνες για την Αυτοδιοίκηση, διαπιστώνουμε ότι η άνοιξη αργεί ακόμη να έρθει» είπε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ.
«Τώρα είναι η ώρα για να γίνει πράξη το μήνυμα του Συνεδρίου μας. Το μήνυμα “Επιτέλους , Αυτοδιοίκηση”. Που δεν είναι ένα μήνυμα κενό περιεχομένου, αλλά ο ασφαλής δρόμος για να πάμε τη χώρα μπροστά. Για να αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς».
Για τα μεγάλα ζητήματα που απασχολούν την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τόνισε επιγραμματικά:
-ο νέος κώδικας, δεν αποτελεί τη μεγάλη μεταρρύθμιση που ζητάμε, όσον αφορά ένα διαφορετικό μοντέλο λειτουργίας του Κράτους.
-Ο νέος κώδικας και το νέο εκλογικό σύστημα δεν θα γεμίσουν τα ταμεία μας με τους πόρους που θέλουμε.
-Γνωρίζουμε καλά ότι οι Δήμοι μας βρίσκονται σήμερα σε πολύ δύσκολη οικονομική κατάσταση. Στη μεγάλη πλειοψηφία τους δεν μπορούν να καλύψουν τα λειτουργικά τους κόστη. Τα χρήματα που μας δίνονται, δεν επαρκούν.
-Τη χρονιά που διανύουμε, αν δεν μας δοθούν επιπλέον 465 εκ, τρεις επιπλέον δόσεις ΚΑΠ πέραν των ήδη 12 θεσμοθετημένων, δεν θα μπορέσουμε να ισοσκελίσουμε το τρέχον οικονομικό έτος .
-Τα αιτήματα που υπέβαλε η ΚΕΔΕ πριν μερικές μέρες στον Υπουργό Οικονομικών , τον κ. Πιερρακκάκη, παρουσία και υπουργού, του κ. Λιβάνιου, ήταν συγκεκριμένα.
Μεταξύ άλλων η ΚΕΔΕ ζήτησε:
Α.Την πλήρη εφαρμογή του Ν. 3852/2010 (Καλλικράτης) και την κατάργηση όλων των μνημονιακών περιορισμών , που πλέον δεν έχουν λόγο ύπαρξης.
Β.Την κατάργηση του άρθρου 44 του Ν. 5071/2023, που θέτει ανώτατο πλαφόν στις αποδόσεις του κρατικού προϋπολογισμού προς την Αυτοδιοίκηση. Δεν είναι δυνατόν η Αυτοδιοίκηση να ανταπεξέλθει στα λειτουργικά της κόστη με πόρους 2,5 δις, που προβλέπονται στον προϋπολογισμό του 2025. Ακόμη και τα σχεδόν 4 δις που είναι το πλαφόν, δεν επαρκεί για να τα βγάλουμε πέρα.
Γ.Ζητήσαμε την κάλυψη του υπερβάλλοντος ενεργειακού κόστους των Δήμων και των ΔΕΥΑ από τον κρατικό προϋπολογισμό, ώστε να μην μεταφερθεί το βάρος στους δημότες.
Δ.Αναζητούμε πόρους για τη χρηματοδότηση έργων ενεργειακής εξοικονόμησης, όπως φωτισμός LED και μονώσεις δημοτικών κτιρίων.
Ε.Θεωρούμε ότι ήρθε η ώρα για τη σταδιακή αποπληρωμή των παρακρατηθέντων πόρων και την επιστροφή των τελών που αφαιρέθηκαν από τους Δήμους από το 2010 (τέλος βοσκής, φόρος ζύθου, τέλη πετρελαιοειδών κ.ά.).
ΣΤ.Κρίνουμε αναγκαία τη Δημιουργία ενός Ειδικού Αναπτυξιακού Προγράμματος Δήμων, με συγχρηματοδότηση από εθνικούς και τραπεζικούς πόρους (π.χ. Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων), για έργα υποδομών και τοπικής ανάπτυξης.
Ζ.Ψηλά στην ατζέντα των διεκδικήσεων μας είναι η στοχευμένη στήριξη στους μικρούς, ορεινούς και νησιωτικούς Δήμους για την υλοποίηση έργων ΕΣΠΑ.
Η. Είναι απαραίτητος ο επανασχεδιασμός για τη δίκαιη κατανομή των εσόδων από το τέλος ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση, όπου ζητάμε το 48% του ποσού που συγκεντρώνεται να αποδίδεται στους οικείους Δήμους όπου παράγεται, 12% στους 332 της χώρας και 40% στο κράτος για την πολιτική προστασία.
Θ.Την επέκταση του Προγράμματος Μαριέττα Γιαννάκου για την αναβάθμιση των σχολικών μονάδων σε όλη τη χώρα, με ουσιαστική συμμετοχή των Δήμων.
Ι.Θεωρούμε απαράδεκτη κάθε σκέψη για αφαίρεση από τους δήμους της αρμοδιότητας για είσπραξη των προστίμων από παραβάσεις ΚΟΚ. Είμαστε σύμφωνοι με την υλοποίηση μιας ολοκληρωμένης, με τα πλέον σύγχρονα τεχνικά μέσα παρέμβασης στον τομέα της οδικής ασφάλειας, αλλά η παρέμβαση αυτή δεν μπορεί να γίνει ούτε ερήμην, ούτε σε βάρος της οικονομικής κατάστασης των Δήμων.
Κ.Είμαστε αντίθετοι με το κλείσιμο 200 και πλέον καταστημάτων ΕΛΤΑ σε όλη την Ελλάδα.
Λ.Τέλος ζητήσαμε την άμεση, έκτακτη χρηματοδότηση πέραν των ήδη εξασφαλισμένων 105–110 εκατ. ευρώ ενίσχυσης, για να ισοσκελίσουμε το 2025, που όπως ανέφερα παραπάνω ανέρχεται στο ύψος τριών δόσεων ΚΑΠ.
«Υπάρχουν και πολλά άλλα ζητήματα, στα οποία οι Δήμοι πρέπει να έχουν λόγο και ρόλο» είπε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ. Πρόκειται για ένα σχέδιο 17 μεγάλων προτεραιοτήτων και διεκδικήσεων, το οποίο περιλαμβάνει:
- Την Επαρκή χρηματοδότηση των Δήμων, με βάση όσα σας ανέφερα πριν από λίγο και θα αναφερθούμε αναλυτικότερα αύριο .
- Την Ολοκλήρωση του Νέου Κώδικα Αυτοδιοίκησης και την προώθηση μέσα στο 2026 των διαδικασιών για την προώθηση της μεγάλης μεταρρύθμισης στο μοντέλο του Κράτους , με Νέα Κατανομή Αρμοδιοτήτων μεταξύ των φορέων του Κράτους, με ξεκάθαρους ρόλους κι ευθύνες, χωρίς επικαλύψεις, με βάση τις αρχές της αποκέντρωσης, της εγγύτητας και της αποτελεσματικότητας.
- Την ενίσχυση των Δήμων με το αναγκαίο προσωπικό , μέσα απο την υλοποίηση ενός εκτεταμένου προγράμματος προσλήψεων. Προσλήψεις που θα συνοδεύονται κι απο τη διάθεση επιπλέον πόρων, προκειμένου να καλυφθούν οι δαπάνες μισθοδοσίας και με ιδιαίτερα κίνητρα, προκειμένου να στελεχωθούν με επιστημονικό προσωπικό οι μικρότεροι Δήμοι.
- Την Κατάρτιση κι εκτέλεση ενός νέου ολοκληρωμένου Προγράμματος, για την αναβάθμιση κι ενίσχυση των Τοπικών Υποδομών.
- Την υλοποίηση ενός Ολοκληρωμένου προγράμματος Υποστήριξης των Μικρών Ορεινών και Νησιωτικών Δήμων, με βάση την πρόταση που ως ΚΕΔΕ έχουμε υποβάλει και έχει αποσταλεί σε όλους σας.
- Την Ισότιμη συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης Α’ Βαθμού, στο σχεδιασμό και την υλοποίηση των προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από Ευρωπαϊκούς Πόρους.
- Την εξασφάλιση επιπλέον χρηματοδότησης για την υλοποίηση προγράμματος για την ενίσχυση της σχολικής στέγης, σε συνδυασμό με το πρόγραμμα Μαριέττα Γιαννάκου , με αναβαθμισμένο ρόλο των Δήμων στο σχεδιασμό και υλοποίηση του.
- Την υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου εθνικού σχεδίου διαχείρισης των υδάτων σε όλη τη χώρα, με ουσιαστικό ρόλο στην Αυτοδιοίκηση, με πρόβλεψη όχι μόνον για το πόσιμο νερό, αλλά και για το νερό που χρησιμοποιείται για άρδευση. Για μας αποτελεί προτεραιότητα η διασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα της πολιτικής ύδρευσης. Θέλω στο σημείο αυτό να επισημάνω πως θεωρώ θετική εξέλιξη για την Πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση την διατήρηση των ΔΕΥΑ υπό τον έλεγχο των Δήμων, καθώς και την δέσμευση της κυβέρνησης για την δωρεάν οικονομική ενίσχυσή τους με 200 εκατ. ευρώ και την οικονομική εξυγίανση και στήριξη τους. Ένα από τα μεγάλα θέματα του Περσινού μας Συνεδρίου.
- Για μας αποτελεί θέση ανυποχώρητη η αναγνώριση του κύριου ρόλου της Αυτοδιοίκησης όσον αφορά την πολεοδομική πολιτική και τους κανόνες που αφορούν την εικόνα και λειτουργία των πόλεων μας. Δεν συζητάμε καμία μεταφορά των ΥΔΟΜ στο Κεντρικό Κράτος, όταν το ίδιο δεν έχει ακόμη καταφέρει να λειτουργήσει το Κτηματολόγιο, στο οποίο προτείνεται να μεταφερθούν οι ΥΔΟΜ.
- Ζητάμε την υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου εθνικού σχεδίου για την πράσινη διαχείριση των απορριμμάτων, που θα λαμβάνει υπόψη τις τοπικές ιδιαιτερότητες και θα αναγνωρίζει την ανάγκη για ουσιαστική συμμετοχή των Δήμων στο ζήτημα αυτό. Άξονες του σχεδιασμού θα πρέπει να είναι η ανακύκλωση, η επανάχρηση, η κομποστοποίηση και στο τέλος, το τονίζω στο τέλος η ενεργειακή αξιοποίηση, όπως γίνεται σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με πολύ συγκεκριμένες και αυστηρές προϋποθέσεις, που θα δίνουν προτεραιότητα στην προστασία του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής των πολιτών. Η κατάργηση του τέλος ταφής για την οποία προσφύγαμε ΚΕΔΕ και 164 Δήμοι στο ΣτΕ, καθώς και η άμεση επιστροφή στους Δήμους των χρημάτων που συγκεντρώθηκαν από το τέλος αυτό ως σήμερα, προκειμένου να διατεθούν σε έργα και δράσεις ανακύκλωσης, αποτελούν ζήτημα αιχμής για μας. Ενώ θεωρούμε πως οι Δήμοι πρέπει να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στις εκστρατείες ευαισθητοποίησης των πολιτών που πρέπει να υλοποιηθούν.
- Ζητάμε την έμπρακτη ενίσχυση του τοπικού Κοινωνικού Κράτους , μέσα απο την αναγνώριση του πρωταγωνιστικού ρόλου της Αυτοδιοίκησης στην υλοποίηση στοχευμένων κοινωνικών προγραμμάτων. Στη θεματική ημερίδα για τις κοινωνικές πολιτικές θα αναπτυχθούν αναλυτικά οι προτάσεις της ΚΕΔΕ πάνω σε αυτό το ζήτημα.
- Για μας η αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής κρίσης και η προστασία της ζωής και των περιουσιών των πολιτών αποτελεί προτεραιότητα. Γι’ αυτό ψηλά στην ατζέντα μας είναι το ζήτημα της ενίσχυσης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με σύγχρονα μέσα, προσωπικό και οικονομικούς πόρους, για τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Στην αυριανή θεματική ημερίδα του Συνεδρίου μας θα έχουμε αναλυτικές θέσεις και γι’ αυτό το ζήτημα. Σε κάθε περίπτωση, στο επίκεντρο του σχεδιασμού, βρίσκεται η συνεργασία των Δήμων με το Κεντρικό Κράτος και τις Περιφέρειες.
- Αναγκαία προϋπόθεση για την επιβίωση του έθνους μας , είναι η αντιστροφή της υφιστάμενης δημογραφικής κατάστασης της χώρας. Οι Δήμοι μπορούν να έχουν ουσιαστικό ρόλο στην κατάρτιση και υλοποίηση ενός νέου Εθνικού Σχεδίου για την αντιμετώπιση του Δημογραφικού Προβλήματος, με στοχευμένες παρεμβάσεις σε τοπικό επίπεδο. Είμαστε έτοιμοι να συμβάλλουμε προς την κατεύθυνση αυτή, γιατί είναι ζήτημα επιβίωσης.
- Τα προηγούμενα χρόνια οι Δήμοι βίωσαν τις δυσάρεστες συνέπειες της ενεργειακής κρίσης. Για να μην επαναληφθούν αυτές οι δύσκολες καταστάσεις , απαιτείται η ενεργός συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης στο σχεδιασμό και την εφαρμογή της εθνικής ενεργειακής πολιτικής. Σε αυτήν την πολιτική πρέπει να συμπεριληφθούν μεταξύ άλλων τα έργα ενεργειακής αναβάθμισης δημόσιων κτιρίων, η τροποποίηση του προγράμματος ΑΠΟΛΛΩΝ και η διεύρυνση του ρόλου των ενεργειακών κοινοτήτων των δήμων, με διασφάλιση της διασύνδεσης τους στο δίκτυο μεταφοράς, η βελτίωση της συμμετοχής των δήμων στην πολιτική ηλεκτροκίνησης, κλπ
- Η αναβάθμιση της καταστατικής θέσης των αιρετών της Αυτοδιοίκησης, με όρους ισοτιμίας σε σχέση με το υπόλοιπο πολιτικό προσωπικό της χώρας, είναι αναγκαία προϋπόθεση για τη βελτίωση της λειτουργίας της Αυτοδιοίκησης. Οι αιρετοί θα πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους όλες τις απαραίτητες λειτουργικές, οικονομικές και θεσμικές εγγυήσεις.
- Η ενεργός συμμετοχή των Δήμων στη διαχείριση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών θα πρέπει να πάψει να περιορίζεται στην πρόσκαιρη φιλοξενία τους, αλλά να συμμετέχει στην εκπόνηση διακριτών σχεδίων δράσης για τη διαχείριση του ζητήματος, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών.
- Προτείνουμε τη θεσμοθέτηση επιτέλους της Μητροπολιτικής Αυτοδιοίκησης κατ’ αρχήν στα Πολεοδομικά Συγκροτήματα Αθηνών και Θεσσαλονίκης, στον πρώτο Βαθμό αυτοδιοίκησης, για τη διοίκηση διαδημοτικών αρμοδιοτήτων και ζητημάτων π.χ. κοινοί δρόμοι, λαϊκές αγορές, απορρίμματα, συγκοινωνίες κλπ.
