Συνέντευξη στον Μιχάλη Σταθακόπουλο (Αποσπάσματα)
Από το 2005 εως το 2010 χάσαμε σημαντικό έδαφος, στην διαχείριση αποβλήτων και πλέον οι Χώροι Ταφής γεμίζουν και υπάρχει ο κίνδυνος σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας να ανοίξουν και πάλι οι χωματερές. Επίσης δεν κάναμε απολύτως τίποτα για τα επικίνδυνα απόβλητα. Το νέο σχέδιο διαχείριση αποβλήτων, τα Πράσινα Σημεία και κυρίως τα έργα ΣΔΙΤ τέθηκαν στο μικροσκόπιο της συζήτησης με τον πρόεδρο της Επιστημονικής Επιτροπής της Διεθνούς Ενωσης Στερεών Αποβλήτων (ISWA), κ. Αντώνη Μαυρόπουλο: «Θέλω, όμως να είμαι δίκαιος. Και να χρησιμοποιήσω μιαν ατάκα από την γνωστή ταινία «Λούφα και Παραλλαγή», δηλαδή «Εκάμαμεν την επανάσταση των ΣΔΙΤ» λέει χαρακτηριστικά στην αρχή της κουβέντας μας.
-Μια συζήτηση που αν δεν κάνω λάθος την είχατε ανοίξει, περίπου το 2007…
Γιατί έβλεπα τότε ότι δεν κινούνταν τίποτα… ʼνοιξα την συζήτηση για τα ΣΔΙΤ ως εναλλακτικό μοντέλο στα κλασσικά δημόσια έργα. Ένας άλλος τρόπος συνεργασίας με τους ιδιώτες. Αυτή η συζήτηση που ξεκίνησε το 2007 έχει δώσει ένα και μόνον έργο, μέσα σε 7 χρόνια. Όταν ξεκινήσαμε αυτή την κουβέντα θεωρούσαμε ότι η συνεργασία και η διαδικασία θα είναι ταχύτερη, αποδείχτηκε ότι δεν ήταν έτσι… Πιστεύαμε ότι θα προσφέρει κάποια πλεονεκτήματα γιατί θα είχαμε το πλεονέκτημα ότι θα γίνουν κάποια δοκιμαστικά έργα πριν τα γενικεύσουμε για να έχουμε καλύτερη απόδοση του συνολικού συστήματος. Κι εδώ όμως αποτύχαμε διότι η Ειδική Γραμματεία ΣΔΙΤ, το 2010 προκήρυξε 14 έργα ταυτόχρονα. Αυτό ήταν έγκλημα… Να προκηρύσσεις τόσους διαγωνισμούς μαζί χωρίς να έχουμε «τρέξει» ούτε έναν για να διαπιστώσουμε ποια είναι τα κόστη και ποια τα οφέλη, ποια είναι τα νομικά θέματα που προκύπτουν κτλ Και αυτό το έγκλημα συνεχίζουμε και το πληρώνουμε και θα το πληρώνουμε και για τα επόμενα χρόνια.
-Δηλαδή;
Προκηρύχτηκαν τόσοι διαγωνισμοί χωρίς να γίνει κανένας έλεγχος για το εαν πραγματοποιηθούν όλα αυτά τα έργα, «τι θα πληρώνουμε;» και ποια θα είναι τα αποτελέσματα. Για πρώτη φορά συγκεντρώθηκαν τα αποτελέσματα των ΣΔΙΤ στον τελευταίο Εθνικό Σχεδιασμό αν και όχι ολοκληρωμένα, λοιπόν, κανείς δεν ήξερε να απαντήσει στο ερώτημα: πιάνουμε τους στόχους σχετικά με τα απόβλητα εάν ολοκληρωθούν όλα αυτά τα έργα; ʼρα δεν υπήρχε κανένας σχεδιασμός.
Επίσης, βγήκαν τα έργα, χωρίς ουσιαστικές μελέτες σε βάθος, στον προετοιμασία τους, γιατί τα έργα των ΣΔΙΤ αφήνουν μεγάλη ευελιξία στον ιδιώτη κατά την περίοδο της διαχείρισης της κατασκευής υπό την προϋπόθεση ότι έχει «δουλευτεί» πάρα πολύ το πλαίσιο. Σε αυτήν την περίπτωση απλά κάναμε «αντιγραφή» από το τεύχος του ενός διαγωνισμού και το αναπαράγαμε… Χωρίς καμία υποτυπώδη, νομική, τεχνική και οικονομική στήριξη.
(……………………….)
-Πρόσφατα διαβάσαμε και ένα δημοσίευμα σε εφημερίδα που έκανε λόγο για 8 μονάδες στην Αττική. Πόσο κοντά στην πραγματικότητα είναι;
Ας θυμηθούμε ένα ιστορικό παράδειγμα. Την υπόθεση «Νάπολι» τη γνωρίζουμε όλοι. Ένας από τους λόγους όπου εκεί τα πράγματα βγήκαν εκτός ελέγχου ήταν ότι η Τοπική Αρχή, προσπαθώντας να αντιμετωπίσει τις αντιδράσεις για τις δύο μονάδες που είχε προαναγγείλει, χωρίς να βασιστεί σε κάποιο οργανωμένο σχέδιο αλλά υποχωρώντας στην τοπική αντίδραση αποφάσισε τελικά αντί για δύο μονάδες να υλοποιήσει έξι. Το αποτέλεσμα ήταν ότι από δύο τα μέτωπα των αντιδράσεων έγιναν έξι… Και ακόμα βασανίζονται
(………………………………..)
-Έχουμε όμως αποκέντρωση και δυνατότητα των δήμων να σχεδιάσουν
Και αυτό είναι ένα θετικό βήμα. Και έτσι κι αλλιώς θα γινόταν. Όμως ο δήμος θα σχεδιάσει μόνος του, την συλλογή του, την ανακύκλωση του, ένα Πράσινο Σημείο όπου θα εκτρέψει το πολύ 3% των απορριμμάτων του. Ένα κέντρο επαναχρησιμοποίησης όπου θα εκτρέψει άλλο ένα μικρό ποσοστό αποβλήτων. Ακόμα κι αν υιοθετήσουμε υπεραισιόδοξους στόχους στο τέλος οι δήμοι θα διαχειριστούν 50-60% υπόλειμμα. Εκεί τι θα κάνουμε; Ούτε μπορούμε να επιστρέψουμε στην «προϊστορική» περίοδο της διαχείρισης απορριμμάτων, όπου ο κάθε δήμος ή η κάθε Νομαρχία θα κάνει εγκαταστάσεις δικές του. Αυτό είναι αντιεπιστημονικό, ούτε επίσης είναι εφικτό και ρεαλιστικό να έχουμε συνεργασία, π.χ τριών δήμων, και να οδηγηθούμε στο «μηδενικό υπόλειμμα». Γιατί έχει ακουστεί και αυτό, να σημειώσω μόνον, πως σε παγκόσμιο επίπεδο δεν το έχουμε ακόμη συναντήσει γιατί όπως γνωρίζετε, από τα προϊόντα που καταναλώνουμε δεν ανακυκλώνονται όλα…
-ʼρα προχωράμε με αυτό το σχέδιο, οι δήμοι παίρνουν την σκυτάλη…
Σε εμένα δεν είναι σαφές ποιο είναι το σχέδιο… Και όσο κι αν είμαι φανατικός για το ότι οι δήμοι πρέπει να αποκτήσουν τον πρώτο λόγο και να τους δώσουμε έμφαση και να τους χρηματοδοτήσουμε και να βοηθηθούν τεχνικά στην ανακύκλωση άλλο τόσο είμαι φανατικός υποστηρικτής της άποψης ότι οι δήμοι μόνοι τους δεν μπορούν να λύσουν το θέμα της διαχείρισης των υπολειμμάτων. Αυτό το θέμα πρέπει να το λύσει η Πολιτεία και οι Περιφέρειες. Εκείνο που χρειάζεται άμεσα η Ελλάδα είναι η κατάρτιση ενός Εθνικού Σχεδίου δράσης για την δημιουργία των αναγκαίων υποδομών για την επεξεργασία και την διάθεση των υπολειμμάτων. Θα έπρεπε να έχει ήδη καταρτιστεί από το Υπουργείο Εσωτερικών και το Υπουργείο Περιβάλλοντος. Επίσης, ένας Επιχειρησιακός Σχεδιασμός για την ανακύκλωση που θα επικεντρώνεται σε 10-15 μεγάλες πόλεις. Τρίτον, η Ελλάδα δεν πρέπει να διαλύσει τους Φορείς Διαχείρισης, όπως προσπαθεί με πρωτοβουλία του Υπουργείου Εσωτερικών. Και κάτι τελευταίο, πολλοί πιστεύουν ότι με τα έσοδα από την ανακύκλωση θα χρηματοδοτηθεί όλο το σύστημα. Πρόκειται για ιδεοληψία, είναι εκτός τόπου και χρόνου όσοι το πιστεύουν αυτό. Τα έσοδα από την ανακύκλωση, στην καλύτερη περίπτωση, μπορούν να καλύψουν έως το 15% του συνολικού κόστους.
ECOTEC-Τεύχος 115, Φεβρουάριος 2016
