Οι Νησίδες του Αιγαίου: Κοινή επιτόπια έρευνα Ινστιτούτο «Αρχιπέλαγος» – Αρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστημίου του Τορόντο

Ένα εργαστήριο βρίσκεται σε εξέλιξη με τη συνεργασία που αναπτύσσουν η Αρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστημίου του Τορόντο (Daniels Faculty of Architecture, Landscape & Design) και το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος». Πρόκειται για το κοινό εργαστήριο με τίτλο «Αποτύπωση του ανθρωπογενούς και φυσικού τοπίου και οικολογικής ταυτότητας των μικρών νησίδων» η προκαταρκτική φάση του οποίου ολοκληρώθηκε τις προηγούμενες μέρες στον Aegean Explorer το ερευνητικό σκάφος του Αρχιπελάγους.

Οι στόχοι

Ένας από τους στόχους αυτής της συνεργασίας είναι η συνέχιση της σχεδιαστικής έρευνας από τους εξειδικευμένους επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Τορόντο για την επανένταξη και αφομοίωση του κτιρίου που στεγάζει το Καταφύγιο Θαλάσσιας Ζωής Αιγαίου στο φυσικό τοπίο των Λειψών.

Παράλληλα, στο πλαίσιο του εργαστηρίου, οι ερευνητές, ταξίδεψαν και προσέγγισαν μικρές νησίδες και βραχονησίδες της βορείου Δωδεκανήσου.

Το κτίριο

Το συγκεκριμένο βιομηχανικό κτίριο είχε αρχικά κατασκευαστεί ως μέρος μιας μονάδας ιχθυοτροφείου, το οποίο στη συνέχεια έμεινε εγκαταλελειμμένο για δεκαετίες. Το Ινστιτούτο «Αρχιπέλαγος» έχει ήδη ολοκληρώσει με επιτυχία την πρώτη φάση της μετατροπής του σε κέντρο περίθαλψης και θαλάσσιο ερευνητικό σταθμό.

Το κτίριο βρίσκεται σε δυσπρόσιτη περιοχή μακριά από δίκτυα ηλεκτροδότησης και υδροδότησης, ωστόσο είναι ενεργειακά αυτάρκες.  Τροφοδοτείται από ηλιακή ενέργεια ενώ διαθέτει σύστημα αφαλάτωσης χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης που λειτουργεί επίσης με φωτοβολταϊκά για την κάλυψη των αναγκών παροχής νερού. Σύντομα ολοκληρώνεται το σύστημα διαχείρισης και ανακύκλωσης των λυμάτων. Ως πρότυπο κτίριο είναι ανοιχτό να μεταφέρει τεχνογνωσία σε όλους όσους θέλουν να ακολουθήσουν αντίστοιχες πρακτικές στην πράξη και όχι στα λόγια.

«Τώρα απομένει η αναζωογόνηση και διαχείριση του τοπίου γύρω από το κτήριο, σε συνδυασμό με επεμβάσεις στο κέλυφός του. Η εξειδίκευση των συνεργατών μας στην βιοκλιματική οικοδομική, τις κατασκευαστικές τεχνικές αποκατάστασης παλαιών βιομηχανικών κτιρίων, στην ανάγνωση και στη διαχείριση του φυσικού και ανθρωπογενούς τοπίου, είναι ανεκτίμητης αξίας για να επιτύχουμε την ολοκληρωμένη αποκατάσταση του κτιρίου, φυσικού και υδάτινου τοπίου» αναφέρει το Αρχιπέλαγος.

Οι νησίδες

Με τη χρήση ειδικών drone και σε συνδυασμό με επιτόπια καταγραφή έγινε αποτύπωση του ανθρωπογενούς και φυσικού τοπίου (κτίρια, κατασκευές, ξερολιθιές, υποδομές διαχείρισης υδάτων, καλλιέργειες, με έμφαση σε παραδοσιακές οικοδομικές λεπτομέρειες και τεχνικές κατασκευής). Οι ερευνητές ερεύνησαν επίσης, την οικολογική ταυτότητα της κάθε νησίδας σε σχέση με τα διάφορα είδη που τις κατοικούν, τις επιπτώσεις της εντατικής κτηνοτροφίας, την ιστορία και σταδιακή μεταμόρφωση του κάθε τόπου με βάση τοπικές μαρτυρίες και αφηγήσεις.

«Καθώς παρατηρούμε την οικονομική δραστηριότητα που είχαν αυτές οι μικρές ακατοίκητες πλέον νησίδες, όπου στις μέρες μας μετά βίας επιβιώνουν λίγοι θάμνοι, μας προκαλεί θαυμασμό το γεγονός ότι στο παρελθόν όχι μόνο κατοικούνταν, αλλά εκεί παρήγαγαν και εμπορευόντουσαν τυροκομικά προϊόντα, κρέας, σιτηρά και άλλα. Στις μέρες μας που με τόσα σύγχρονα μέσα δυσκολευόμαστε να επιβιώσουμε ακόμα και στα πιο παραγωγικά οικοσυστήματα, οι παραδοσιακές μορφές διαχείρισης που επί αιώνες ακολουθούσαν οι τοπικές κοινωνίες του Αιγαίου αποτελούν αντικείμενο διεθνούς επιστημονικής έρευνας ανεκτίμητης αξίας, η οποία στις μέρες μας είναι πιο επίκαιρη από ποτέ» αναφέρει το Αρχιπέλαγος.